O projekcie

W ramach projektu „Las historii. Czy wiesz, że?” na stronie internetowej i w aplikacji mobilnej zawarte zostały informacje o miejscach pamięci narodowej oraz innych miejscach wartych odwiedzenia na terenie 23 nadleśnictw Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu, położonych w obrębie województwa świętokrzyskiego i południowej części Mazowsza oraz fragmentów województwa łódzkiego. W regionie tym nie ma nadleśnictwa, na którego terenie nie byłoby kilkunastu, kilkudziesięciu obiektów upamiętniających wydarzenia, których świadkami były lasy. Razem na terenie RDLP w Radomiu jest ich ponad 400. Wśród nich są cmentarze, mogiły, pomniki, krzyże i inne obiekty z okresu powstania styczniowego, I i II wojen światowych, okresu powojennego, postacie zasłużone, a także inne miejsca ważne z punktu widzenia wydarzeń historycznych. Region ten jest szczególny pod względem miejsc pamięci narodowej. Cały teren obecnej Polski centralnej i wschodniej obfituje w miejsca pamięci. Nie ma ich lub jest ich niewiele w zachodniej i północnej części kraju. Tam przez wiele wieków nie było Polski, stąd też i miejsc pamięci tam jest niezbyt wiele.

Pomysł na stronę i aplikację wziął się stąd, że położenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu jest prawie centralne, biorąc pod uwagę obecny obszar Polski. Teren między Wisłą a Pilicą leżał w granicach Królestwa Polskiego, a walki narodowo-wyzwoleńcze powstań listopadowego i styczniowego w większości rozgrywały się na jego terenie. Okres I wojny światowej to głównie działania wojenne wojsk rosyjskich oraz koalicji niemiecko-austrowęgierskiej, ale tylko odnoszące się do końca 1914 roku, gdyż od 1915 roku działania te przesunęły się na wschód (obecna Ukraina i Białoruś). Z kolei okres II wojny światowej to czas, kiedy obszar ten leżał w granicach okupacji niemieckiej, czyli był we władaniu kolejnego okupanta, z którym należało prowadzić walkę o niepodległość. Niemiecki okupant sam pozostawił wiele miejsc w postaci cmentarzy czy innych form martyrologii, gdzie w polski las wsiąkała krew, nie tylko polska. Oddzielny aspekt stanowią miejsca pamięci po mordach dokonywanych przez reżim komunistyczny. Ich liczba w przyszłości może się zwiększać.

Miejsca pamięci pochodzą z różnych okresów czasu. Generalne mówiąc związane są z walkami o niepodległość, choć pojedyncze wydarzenia dokumentują i inne sytuacje. np. wojny szwedzkie. Nie ma też reguł co do ich rozmieszczenia. Przykładowo okres I wojny światowej dokumentują cmentarze położone głównie w północnej części (nadleśnictwa Dobieszyn, Kozienice, Zwoleń) oraz południowej (nadleśnictwa Kielce, Jędrzejów). Okres powstania styczniowego dokumentują obeliski i pomniki rozmieszczone we wszystkich nadleśnictwach. To samo dotyczy okresu II wojny światowej. Nie ma prawie upamiętnionych miejsc z okresu powstania listopadowego, gdyż na tym terenie rozegranych bitew było bardzo mało.

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Radomiu wraz z nadleśnictwami otacza te miejsca troską i opieką. W 2006 roku Rada Pamięci i Męczeństwa przyznała RDLP w Radomiu złoty medal „Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej", a w 2018 r. Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych przyznał RDLP w Radomiu medal Pro Patria. Leśnicy zostali wyróżnieni „za szczególne zasługi w kultywowaniu pamięci o walce o niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej” oraz coroczną współorganizację uroczystości na Wykusie, wspieranie środowisk kombatanckich, a także popularyzowanie wiedzy o polskim państwie podziemnym. Upamiętnienie wielu miejsc pamięci narodowej było współfinansowane przez RDLP w Radomiu i nadleśnictwa z tego terenu.

Projekt prezentuje też walory przyrodnicze i kulturowe terenu RDLP w Radomiu oraz infrastrukturę turystyczną i dotyczącą edukacji leśnej. Zachęcamy do odwiedzenia także innych miejsc, takich jak ośrodki i izby edukacji, zielone klasy, miejsca postoju, miejsca odpoczynku, miejsca na ognisko, obiekty przyrodnicze, dziedzictwa kulturowego, siedziby leśne i inne obiekty. W aplikacji znalazły się także ścieżki edukacyjne, szlaki piesze, ścieżki rowerowe, trasy nordic walking, trasy konne, narciarstwa biegowego i inne trasy przydatne dla turystów.

Aby ułatwić odnalezienie interesujących miejsc, baza obiektów podzielona została na kategorie, a miejsca pamięci dodatkowo na kategorie czasowe. Strona i aplikacja zawierają ponadto historie związane z miejscami pamięci narodowej. Pełną bazę punktów i tras można obejrzeć na mapie. Z poziomu mapy można też przejść do szczegółów wybranego obiektu. Podkłady OpenStreetMap dostępne są offline. Mobilny przewodnik pełni ponadto rolę komunikatora pomiędzy turystami i leśnikami – użytkownik może zgłosić np. nielegalne wysypisko śmieci, pożar oraz informowany jest o najważniejszych wydarzeniach w okolicy. Ciekawą funkcję stanowi możliwość dodania propozycji miejsca do ujęcia w projekcie i przesłania jej do serwisu. Warto pamiętać, że nie wszystkie lasy w regionie są w zarządzie nadleśnictw. Część lasów w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowy, jest zarządzana przez miasta, a wiele lasów to lasy prywatne. Można to sprawdzić w banku danych o lasach: http://www.bdl.lasy.gov.pl/portal/mapy. Widoczne na mapie obiekty liniowe i punktowe (szlaki itd.) kończą się na granicy zarządu nadleśnictw.

Aplikacja sfinansowana została ze środków własnych Lasów Państwowych. Produkcja: AmistadMobile.pl.